1. Cảm cúm – “vị khách” quen mà không hề dễ chịu
Thời tiết thay đổi, mưa nắng thất thường, phòng điều hòa kín, môi trường đông đúc… là lúc cảm cúm dễ dàng “ghé thăm” cả trẻ em lẫn người lớn. Nhiều người ban đầu chỉ thấy hơi mệt, hắt hơi vài cái, đau đầu nhẹ… nhưng chỉ sau 1–2 ngày đã sốt, ho, sổ mũi kéo dài, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, học tập và công việc.
Cảm cúm thường do virus gây ra, lây nhanh qua đường hô hấp khi ho, hắt hơi, nói chuyện gần hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân. Chỉ cần trong nhà, trong lớp hoặc tại nơi làm việc có một người mắc, nếu không phòng ngừa tốt thì cả gia đình/cả phòng rất dễ “rơi vào ổ cúm”.
2. Dấu hiệu cảm cúm ở trẻ em và người lớn
2.1. Ở trẻ em
Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch còn non nớt nên dễ mắc cúm và cũng dễ diễn tiến nặng hơn. Một số dấu hiệu thường gặp:
- Sốt nhẹ hoặc sốt cao, có thể kèm rét run
- Ngạt mũi, chảy mũi nước trong, về sau có thể đục hơn
- Ho khan hoặc ho có đờm, khò khè
- Quấy khóc, bỏ bú, ăn ít hơn, ngủ kém
- Trẻ lớn có thể than đau đầu, mệt mỏi, đau cơ, đau họng
Dấu hiệu cảnh báo nặng ở trẻ cần đưa đi khám ngay:
- Thở nhanh, rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng
- Sốt cao liên tục không hạ, co giật
- Bú kém, bỏ ăn, nôn nhiều
- Lừ đừ, li bì, khó đánh thức
2.2. Ở người lớn
Người lớn thường “chủ quan” với cảm cúm, coi là bệnh vặt và tự mua thuốc uống. Tuy nhiên, nếu không theo dõi kỹ, cúm có thể gây biến chứng, nhất là ở người có bệnh nền (tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh phổi mạn tính, phụ nữ mang thai…).
Triệu chứng thường gặp:
- Sốt, gai rét, đau mỏi toàn thân
- Đau đầu, đau nhức cơ, mệt rã rời
- Sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi liên tục
- Đau rát họng, ho khan, đôi khi ho có đờm
- Chán ăn, ngủ kém, giảm tập trung khi làm việc
Cần đi khám sớm khi:
- Sốt cao trên 38,5°C kéo dài > 2 ngày không đáp ứng thuốc hạ sốt
- Khó thở, đau tức ngực, ho đờm vàng/xanh, có máu
- Đau đầu dữ dội, choáng váng, mệt nhiều
- Người đang mang thai hoặc có bệnh lý mạn tính bị cúm
3. Nếu không điều trị đúng, cảm cúm có thể gây biến chứng gì?
Cảm cúm đa số sẽ tự khỏi sau 5–7 ngày nếu chăm sóc đúng. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, cúm có thể gây:
- Viêm tai giữa, viêm xoang
- Viêm phế quản, viêm phổi
- Nặng hơn có thể gây suy hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền
- Làm bệnh mạn tính trở nên nặng hơn (tăng huyết áp, suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản…)
Vì vậy, cảm cúm không chỉ là “bệnh nhẹ cho qua”, mà cần được theo dõi và chăm sóc đúng cách.
4. Làm gì khi bị cảm cúm?
Khi có dấu hiệu cảm cúm, người bệnh nên:
- Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh gắng sức
- Uống nhiều nước, có thể uống nước ấm, oresol theo chỉ định
- Ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, đủ dinh dưỡng; tăng cường rau xanh, trái cây
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, ngực, bàn chân
- Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ
- Đeo khẩu trang, che miệng khi ho/hắt hơi, rửa tay thường xuyên để tránh lây cho người xung quanh
Không nên:
- Tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định
- Tự uống nhiều loại thuốc cảm cúm phối hợp mà không tham khảo bác sĩ (nguy cơ quá liều paracetamol, tương tác thuốc…)
- Cố gắng đi làm, cho trẻ đến lớp khi đang sốt, ho nhiều – dễ lây lan trong cộng đồng
5. Phòng ngừa cảm cúm – đừng để bệnh “ghé thăm lúc nào không hay”
Để hạn chế tối đa cảm cúm ở trẻ em và người lớn, có thể thực hiện:
- Tiêm vắc xin cúm định kỳ hằng năm (đặc biệt với trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền)
- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, trên phương tiện công cộng, trong môi trường điều hòa kín
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn
- Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột (ra vào phòng điều hòa)
- Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ, tập luyện thể dục thường xuyên để nâng cao sức đề kháng
- Hạn chế tiếp xúc gần với người đang bị cảm cúm, nhất là với trẻ nhỏ
6. Khi nào cần đưa trẻ và người lớn đi khám bác sĩ?
Nên đưa trẻ hoặc người lớn đến bệnh viện khi:
- Sốt cao không đáp ứng thuốc hạ sốt
- Khó thở, thở nhanh, đau tức ngực
- Ho nhiều, đờm vàng/xanh, nghe khò khè
- Đau tai, chảy dịch tai, nghi ngờ viêm tai giữa
- Người bệnh có cơ địa đặc biệt (trẻ < 2 tuổi, người > 65 tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh mạn tính…)
Khám sớm giúp bác sĩ đánh giá đúng tình trạng bệnh, phát hiện biến chứng nếu có và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tránh kéo dài triệu chứng và giảm nguy cơ nhập viện.
7. Kết luận
Cảm cúm ở trẻ em và người lớn là bệnh lý hô hấp rất thường gặp, có thể “ghé thăm lúc nào không hay”, nhất là khi thời tiết thay đổi, sức đề kháng suy giảm. Tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu chủ quan, bệnh vẫn có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng tiếc.
- Lắng nghe cơ thể, theo dõi triệu chứng
- Chủ động phòng ngừa bằng thói quen sinh hoạt lành mạnh và tiêm vắc xin cúm hằng năm
- Đừng ngần ngại đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường
Nếu bạn cần được tư vấn thêm về triệu chứng cảm cúm, cách chăm sóc tại nhà hoặc các gói khám – tiêm phòng cho trẻ em và người lớn, hãy liên hệ với Bệnh viện Đa khoa Minh An để được hỗ trợ kịp thời.